Interview in TROUW: Finkers vertaalde ‘Le Petit Prince’ naar het Twents.
Na anderhalf jaar ligt-ie er: Et Heanige Preenske, de Twentse versie van de klassieker Le Petit Prince. Vertaald door Herman Finkers. ‘Ik zat soms uren op een passage.’
VERSCHENEN IN DAGBLAD TROUW, door Ally Smid 20 september 2023
Hij las het boek op school ooit voor zijn lijst. In het Frans. Het sprookje van Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944) deed cabaretier Herman Finkers niet veel. Toen hij het ging vertalen des te meer en zag hij de schoonheid van Le Petit Prince, de kleine prins. Maar het viel hem ook best zwaar. “Ik vroeg me vaak af: wat bedoelt Antoon, zo noemde ik hem maar, hier eigenlijk mee? Het is een heel poëtisch boekje.”
In het verhaal, dat in 1943 in het Engels en Frans uitkwam, vertelt een piloot hoe hij na een noodlanding in de Sahara de kleine prins ontmoet. Ze raken in gesprek en het prinsje vertelt hem over andere planeten die hij heeft bezocht waar allemaal wonderlijke volwassenen wonen, zoals een machtszieke koning, een ijdeltuit die denkt dat de wereld om hem draait of een zakenman die slechts in cijfers kan denken.
‘Nu moet jij aan de bak’
De Franse schrijver van het sprookje, Saint-Exupéry, was ook vliegenier. Hij schreef Le Petit Prince een jaar voor zijn dood. Tijdens de Tweede Wereldoorlog schoot een Duitse jachtvlieger hem in een geallieerde vlucht boven bezet gebied uit de lucht.
Hoezo kwam Finkers (68) op het idee speciaal dit boek te vertalen? “Dat is de schuld van mijn collega Erik van Muiswinkel. Hij maakte onlangs de vijfde Nederlandse vertaling van Le Petit Prince. “Hij belde mij op en zei: Het Nedersaksisch – waar dus het Twents onder valt – is inmiddels een erkende taal. Nu moet jij aan de bak.”
Le Petit Prince is al in zeker vijfhonderd talen en dialecten vertaald, vertelt Finkers, en het Twents is een van de Nedersaksische dialecten. “Sinds 1998 is het Nedersaksisch een erkende regionale taal. Ook het Drents hoort daarbij, net als het Gronings. De Drentse vertaling is er al, en de Groningse is in de maak.”
Levenslessen in de tekst
Als hij niet bezig was met het componeren van zijn mis, de Missa Sancti Georgii, die net op cd is verschenen, zat Finkers te vertalen. Met tussenpozen heeft hij er anderhalf jaar over gedaan om de 128 pagina’s van het Frans in het Twents om te zetten.
Het begin van zijn vertaling gaat zo: ‘Ik was zes joar oald. En op ’n moal zag ik ’n merakels mooi pleatke stoan, in ’n book oawer et oerwoud.’ Finkers: “Ik zat soms uren op een passage. Dan las ik een paar zinnen na, en vond ik het toch weer niet goed. Neem nou dit. Op een gegeven moment zegt de vos tegen de kleine prins, die hij tegenkomt: ‘Als je me tam maakt, dan zullen we elkaar nodig hebben. Dan ben je voor mij enig op de wereld en ben ik voor jou enig op de wereld.’ Apprivoiser kan ‘temmen’ betekenen, maar ook: vertrouwd raken, niet meer bang zijn. Ik kwam bij het Twentse woord zinnig, wat benaderbaar betekent. Oftewel: die laat zich wel aaien, dat woord gebruiken ouderen nog wel in Twente.”
Finkers genoot van de levenslessen die er in de tekst tussen de bedrijven door te lezen zijn. Zoals: vergeet als volwassene niet dat je ook kind bent geweest. Volwassenen had de kleine prins niet hoog zitten. Finkers leest voor: ‘Ik heb völl met grote leu van doon had. Ik heb ze van good kortbiej bekekken, en ik heb ze nog alverdan nich hoog.’
Het kind in jezelf
“Antoon zocht ook het kind in hemzelf, en in de mensheid. Vergeet niet, hij zat midden in de oorlog. De apenbroodbomen die daar op de verschillende planeten groeien, staan voor het opkomend fascisme. Zijn boodschap: als je de plantjes op tijd uitrukt, ben je ze de baas, anders overwoekeren ze je planeet. Ik moest ook denken aan het klimaatprobleem dat ons nu overvalt. Terwijl we het al vijftig jaar weten. Dat is nu een uit de kluiten gewassen apenbroodboom.”
Wat Finkers lastig vond aan de kleine prins is dat hij nooit antwoord geeft op vragen. “Soms blijft hij maar doordrammen. Hij mag dan volwassenen wijzen op hun fouten, soms is het een heel vervelend ventje.”
Herman Finkers: Et Haenige Preenske, de Twentse vertaling van Le Petit Prince, 128 blz, Alfabet Uitgevers, € 19,99
Comments